Czynsz inicjalny w umowie leasingu finansowego dla celów bilansowych na przełomie dwóch lat obrotowych

Firma podpisała umowę leasingu operacyjnego na maszynę, która dla celów bilansowych jest leasingiem finansowym. W grudniu zapłaciła czynsz inicjalny, natomiast przyjęcie maszyny miało miejsce w styczniu. Jak należy wykazać tę maszynę w bilansie?

Czynsz inicjalny (opłatę wstępną) w przypadku leasingu finansowego zalicza się do części kapitałowej leasingu i ujmuje w księgach na koncie rozrachunkowym. Kwotę netto czynszu inicjalnego (opłaty wstępnej) pozostałego na dzień bilansowy w postaci salda Wn na koncie pozostałych rozrachunków można zaprezentować w aktywach bilansu jako zaliczki na środki trwałe w budowie.

Przepisy ustawy o rachunkowości nie regulują zasad rozliczania opłat leasingowych, w tym czynszu inicjalnego, w księgach rachunkowych. Szczegółowe wyjaśnienia w tym zakresie zawiera Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 "Leasing, najem i dzierżawa" (KSR nr 5). Jak wynika z pytania, jednostka zawarła umowę leasingu operacyjnego, która dla celów bilansowych została zakwalifikowana do leasingu finansowego. Przypomnijmy, że przedmiot umowy leasingu finansowego korzystający wykazuje w swoich księgach rachunkowych jako składnik aktywów trwałych, a drugostronnie jako zobowiązanie finansowe. Korzystający dokonuje także odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu leasingu.

Czynsz inicjalny (opłata wstępna) jest to opłata uiszczana przez korzystającego na rzecz finansującego w momencie rozpoczęcia leasingu. Korzystając z wyjaśnień zawartych w pkt 7.4 KSR nr 5, opłatę wstępną można w całości zaliczyć do części kapitałowej, czyli ująć na koncie rozrachunkowym. Jak bowiem wskazuje standard, opłatę wstępną i końcową zalicza się z reguły w całości do części kapitałowej (Wn konto "Rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu leasingu", Ma konto "Rachunek bankowy"). Jeżeli opłata wstępna obejmuje kilka płatności poprzedzających wprowadzenie przedmiotu umowy do ksiąg rachunkowych i powstanie zobowiązania z tego tytułu, to korzystający ewidencjonuje te opłaty początkowo, z chwilą ich zapłaty (Ma konto "Rachunek bankowy"), jako zaliczki na poczet zakupu przedmiotu leasingu (Wn konto "Pozostałe rozrachunki"). W momencie otrzymania przedmiotu umowy opłacone zaliczki zmniejszają zobowiązanie wobec finansującego z tytułu przedmiotu leasingu.

Z treści pytania wynika, że do zawarcia umowy leasingu maszyny oraz do zapłaty czynszu inicjalnego (opłaty wstępnej) doszło w grudniu 2024 r., natomiast wydanie przedmiotu leasingu nastąpiło w styczniu kolejnego roku obrotowego. W takiej sytuacji kwota netto opłaty wstępnej pozostanie na dzień bilansowy w księgach leasingobiorcy na koncie 24-9/1-3 "Rozliczenie opłat leasingowych". Zapłatę czynszu inicjalnego oraz otrzymaną z tego tytułu fakturę jednostka może ująć w księgach rachunkowych 2024 r. w sposób przedstawiony poniżej.

Ewidencja księgowa czynszu inicjalnego (opłaty wstępnej), przy leasingu operacyjnym uznanym dla celów bilansowych za finansowy

1. WB - wpłata czynszu inicjalnego (opłaty wstępnej):

- Wn konto 24-9/1-1 "Rozrachunki z finansującym - bieżące",
- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".

2. FZ - czynsz inicjalny (opłata wstępna):

a) kwota brutto opłaty wstępnej:

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
- Ma konto 24-9/1-1 "Rozrachunki z finansującym - bieżące",

b) VAT podlegający odliczeniu:

- Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

c) przeniesienie opłaty do rozliczenia:

- Wn konto 24-9/1-3 "Rozliczenie opłat leasingowych",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".

Saldo Wn konta 24-9/1-3 jednostka może wykazać w aktywach bilansu sporządzonego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości w pozycji A.II.3. "Zaliczki na środki trwałe w budowie". W przypadku sporządzania bilansu według załącznika nr 5 będzie to pozycja A.II. "Rzeczowe aktywa trwałe", a w przypadku załącznika nr 4 - pozycja A. "Aktywa trwałe, w tym środki trwałe".

Natomiast w momencie otrzymania przedmiotu umowy opłacony czynsz inicjalny zmniejszy zobowiązanie wobec finansującego z tytułu przedmiotu leasingu, co w sytuacji przedstawionej w pytaniu, nastąpiło w kolejnym roku obrotowym, tj. w 2025 r. W księgach 2025 r. nastąpi również przyjęcie środka trwałego do użytkowania.

Ewidencja księgowa przyjęcia środka trwałego do używania i rozliczenia czynszu inicjalnego (opłaty wstępnej)

1. OT - wprowadzenie maszyny do ewidencji środków trwałych:

- Wn konto 01 "Środki trwałe",
- Ma konto 24-9/1-2 "Rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu leasingu".

2. PK - zaliczenie opłaty wstępnej na spłatę części kapitałowej:

- Wn konto 24-9/1-2 "Rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu leasingu",
- Ma konto 24-9/1-3 "Rozliczenie opłat leasingowych".