Bilansowe rozliczenie wykupu samochodu z leasingu finansowego

Jeżeli jednostka używa w swojej działalności obce środki trwałe na podstawie umowy, która spełnia co najmniej jeden z siedmiu warunków określonych w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości, to wykazuje je w swoich księgach rachunkowych jako składnik aktywów trwałych, a drugostronnie jako zobowiązanie finansowe. W świetle przepisów ustawy o rachunkowości jest to tzw. leasing finansowy. Odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu takiego leasingu dokonuje korzystający w oparciu o zasady określone w art. 32 i 33 ww. ustawy.

W sytuacji gdy umowa leasingu nie przewiduje, aby korzystający uzyskał na moment zakończenia okresu leasingu tytuł własności przedmiotu umowy, dany składnik aktywów wymaga w całości zamortyzowania przez okres leasingu lub okres ekonomicznej użyteczności, jeżeli byłby on krótszy od okresu leasingu. Jeśli natomiast umowa przewiduje, że po jej zakończeniu korzystający uzyska tytuł własności przedmiotu leasingu (bez dodatkowej opłaty lub za opłatę końcową), to dany składnik aktywów amortyzuje się przez okres jego ekonomicznej użyteczności, zgodnie z zasadami amortyzacji (metoda, stawka) stosowanymi przez korzystającego do podobnych własnych składników aktywów.

Jak wynika z pytania samochód osobowy użytkowany na podstawie umowy leasingu jednostka amortyzuje przez okres jego ekonomicznej użyteczności, a wartość początkowa tego samochodu obejmuje również cenę wykupu (końcową). W takim przypadku opłata końcowa stanowi w całości część kapitałową i służy spłacie zobowiązania z tytułu nabycia przedmiotu leasingu. Przedmiot leasingu jest w dalszym ciągu wykazywany w aktywach jednostki. Nie ulega zmianie jego dotychczasowa wartość początkowa. W efekcie odpisy amortyzacyjne są kontynuowane na dotychczasowych zasadach i w dotychczasowej wielkości przez oszacowany okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego.

Ewidencja księgowa wykupu przedmiotu z leasingu finansowego

1. FZ - faktura dokumentująca wykup przedmiotu leasingu:

a) wartość brutto:

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
- Ma konto 24-9/1 "Rozrachunki z finansującym - bieżące",

b) VAT naliczony podlegający odliczeniu:

- Wn konto 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

c) wartość netto:

- Wn konto 24-9/2 "Rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu leasingu",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".

Jeżeli po ujęciu opłaty końcowej na koncie 24-9/2 pozostanie saldo, to nadwyżkę spłat nad kwotą zobowiązania (saldo Wn) odnosi się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych, a nadwyżkę kwoty zobowiązania nad kwotą spłat (saldo Ma) odnosi się na pozostałe przychody operacyjne. Taki sposób rozliczenia wskazuje Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 "Leasing, najem i dzierżawa".

Przykład

I. Założenia:

Jednostka zawarła umowę leasingu finansowego nowego samochodu osobowego. Okres trwania umowy leasingu wynosi 3 lata. Wartość początkowa przedmiotu umowy wynosi: 250.000 zł. Umowa leasingu zapewnia przeniesienie własności przedmiotu leasingu na korzystającego po zakończeniu okresu jej obowiązywania. Kwota wykupu wynosi: 21.990 zł + 23% VAT.
Okres amortyzacji przedmiotu leasingu przyjęty przez jednostkę odpowiada okresowi stosowanemu przy ustalaniu amortyzacji własnych, podobnych środków trwałych. Z uwagi na fakt, że korzystający amortyzuje własne pojazdy metodą liniową przez 5 lat (stawka 20%), roczny odpis amortyzacyjny w okresie trwania umowy leasingu wynosi: 250.000 zł × 20% = 50.000 zł, natomiast odpis miesięczny wynosi: 50.000 zł : 12 m-cy = 4.166,67 zł.
Po zakończeniu umowy jednostka wykupiła samochód osobowy. Firma leasingowa wystawiła fakturę z tytułu wykupu na kwotę: 27.047,70 zł (w tym VAT: 5.057,77 zł).

II. Dekretacja:

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. FZ - faktura za opłatę końcową:
a) wartość brutto faktury	27.047,70 zł	30	24-9/1
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu: 5.057,70 zł × 50% =	2.528,85 zł	22-1	30
c) zarachowanie opłaty końcowej netto, powiększonej o VAT niepodlegający odliczeniu: 21.990 zł + 2.528,85 zł =	24.518,85 zł	24-9/2	30
2. WB - zapłata za fakturę końcową	27.047,70 zł	24-9/1	13-0
3. PK - odpis amortyzacyjny (kontynuacja amortyzacji)	4.166,67 zł	40-0	07-1
oraz równolegle	4.166,67 zł	55	49